ELSAD'tan İmar ve Kentsel Dönüşüm Raporu

Elazığ Stratejik Araştırmalar Derneği (ELSAD) Başkanı Murat Erdoğan, Elazığ İmar ve Kentsel Dönüşüm  Raporu’nu, düzenlenen bir toplantı ile kamuoyuna duyurdu.

Erdoğan, çok sayıda STK temsilcisi, mimar ve mühendisin de hazır bulunduğu toplantıda yaptığı açıklamada, “Elazığ Stratejik Araştırmalar Derneği (ELSAD) olarak hazırlamış olduğumuz Elazığ İmar ve Kentsel Dönüşüm  Raporu’nu, bugün yaptığımız bu toplantı vesilesiyle basın mensuplarımız aracılığı ile kamuoyuna açıklamış oluyoruz” dedi.

Elazığ Stratejik Araştırmalar Derneği tarafından hazırlanan ‘İmar ve Kentsel Dönüşüm Çalışma Grubu Elazığ İmar Revizyonu ve Kentsel Planlama Süreci Tespit ve Öneriler konulu açıklama şöyle: “İmar planları şüphesiz şehirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel dokusunu meydana getiren en önemli hücrelerden biridir. Kent planları hücrelerindeki bozukluklar, ilk etapta şehri yaşanılabilir olmaktan uzaklaştırmakta ve akabinde kentin sosyal ve ekonomik cazibesini kaybetmesine neden olmaktadır.  Elazığ’ın günümüz itibarı ile istenen, aranan, göç alan ve hızlı gelişen bir cazibe merkezi olmamasında imar planlarında yıllardan beri işlenen hatalı uygulamaların etkisi iyi idrak edilmelidir. İlimizin gelecek 40 yıllık planlama esaslarının belirleneceği revizyon süreci yukarıda bahsedilen hususlar göz önüne alınarak, insanımızın daha yaşanabilir ve refah düzeyi yüksek bir kenti fazlasıyla hak ettiği bilinci esas alınarak ve hakkaniyet çizgisi her zaman ön planda tutularak yürütülmelidir. Kentimizin yeni imar planlarının üretiminde katılımcı ve istişareye yüksek önem veren bir çalışma metodu belirlenmelidir. Gelişmiş ülkeler ve ülkemizde planlama sürecini başarıyla yöneten iller gözlemlenerek bu yerlerdeki teknik heyetlerden danışmanlık hizmeti alınmalıdır. Ayrıca ilimizin ilgili STK ları, teknik elemanları, meslek odaları vb. otoriteleri sürecin içinde olmalı ve sık periyotlarla katılım ve bilgilendirilmeleri sağlanmalıdır. İlimizin önemli bir yeniden yapılanma sürecini yaşadığı bu dönemde ELSAD olarak üzerimize düşen görevi yerine getirebilmek amacı ile birkaç aydır özveri ile çalışmaktayız. Derneğimiz bünyesinde oluşturduğumuz İmar ve Kentsel Dönüşüm Çalışma Grubumuz yaptığı istişare toplantıları, anketler, kamuoyu araştırmaları neticesinde bugün sizlere tanıtımını yapmakta olduğumuz raporu oluşturmuştur. Derneğimiz tarafından, ilimizin imar revizyonu ve kentsel planlama sürecine ilişkin olarak hazırlanan stratejik rapor bazı milletvekili adaylarımıza, Elazığ Valiliği’ ne ve Elazığ Belediye Başkanlığına iletilmiş ve dikkatleri sağlanmıştır. Yapılan çalışmanın daha iyi ifade edilebilmesi ve Elazığ kamuoyuna ilan edilebilmesi amacıyla bugün siz değerli basın mensuplarımıza çalışmamızı izah etmek üzere toplanmış bulunuyoruz. Müsaadelerinizle, kıymetli vakitlerinizi fazla işgal etmemek adına raporumuzda bulunan tespit ve önerilerimizden bir kısmından özetle bahsetmek istiyorum. Raporumuz ve eklerine www.elsad.org web sayfamızdan ulaşabilirsiniz.

“Çarşı mahallesi ve kapalı çarşı osmanlı mimarisine uygun olarak yeniden planlanmalıdır”

İlimizin yakın geçmişinde en hareketli ticaret merkezleri olan çarşı mahallesi ve kapalı çarşı günümüzde köhne yapıları ve çözümsüz kalmış ulaşım arterleri ile cazibelerini yitirmişlerdir. Bu iki değerimiz, Osmanlı çarşı mimari ve planına göre yeniden planlanarak inşa edilmeli ve ilimize kazandırılmalıdır. Bu ekonomik kazanım aynı zamanda ilimize turist olarak gelen misafirlerimiz için önemli bir uğrak noktası haline gelerek turizm atılımımızı da destekleyecektir.

“DDY hattı iptal ve demonte edilmelidir”

İlimiz imar planı hudutları dâhilinden geçen DDY hattı kent gelişimini olumsuz şekilde etkilemektedir. DDY hattı, hattın güneyinde bulunan özellikle bağ-bahçe alanları nizamında imarlı olan alanın yapılaşmasını engelleyen en önemli faktörlerdendir. DDY hattı hem şehre psikolojik bir sınır çekmekte hem de yaya ve araç trafiğini tehlikeye sokmaktadır. Mevcut hattın ileriki dönemde hafif raylı sisteme dönüştürülmesi ise konumu itibarı ile uygun bir proje değildir. DDY hattı mevcut konumunun güneyinde uygun bir bölgeye taşınmalı ve mevcut yeri genişletilerek yeni bir imar bulvarı olarak değerlendirilmelidir.

“Az katlı (villa) yapılaşma alanları”

İlimizde çok tatlı rezidans alanlarına ihtiyaç olduğu kadar iki katlı müstakil villa tarzındaki yapılaşmaya müsait alanlara da ihtiyaç oluşmuştur. Villa tarzı yapılaşma, evlerin birbirinin manzarasını kapatmaması, ferah olması ve aynı zamanda mahremiyet unsurunun sağlanabilmesi açılarından orta eğimli arazilerde uygun olmaktadır. Üst sıradaki konutların ön bahçe kotunun alt sıradaki konutların çatı kotunun biraz üzerinde kalabileceği şekilde uygun eğimli bir arazide uygun derinlik ve büyüklükte oluşturulacak imar adaları müstakil yapılaşma için çok uygun olacaktır. İlimizde bu kriterlere göre yeraltı su kaynakları da incelenmek üzere Nuralı, Zafran ve Harput arasında kalan güney bakılı yamaçların uygun miktardaki bölümleri Parsel büyüklükleri 1000 – 1500 m2, Hmax 6.50m ve TAKS: 0.15 olacak şekilde planlanmalıdır.

“Sanayi mahallemizde bulunan mevcut sanayi sitesi kaldırılmalıdır”

Sanayi Mahallemizde bulunan mevcut sanayi sitesinin etrafı konut alanları ile çevrilmiş ve bu sebeple hem insan sağlığını tehdit eden bir faktör haline gelmiş, hem de bölgenin gelişim ve genişleme imkânı kalmamıştır. Bu sebeplerle söz konusu alanın şehir merkezi ve kentsel gelişim alanı dışında bir bölgeye taşınması gerekmektedir. Hafif sanayi tesisleri alanı olarak Meryem Dağı’ nın kuzey bölgesi uygun olabilecek bir alandır. Sitenin taşınacağı alan devlet kaynakları ile imar edilmeli ve küçük esnaf ağır maddi yüke maruz bırakılmamalıdır. Sanayi sitesi esnafımızın yeni yapıyı benimseyebilmesi için taşınacağı bölgede enerji ve vergi indirimleri planlanmalı ve bu teşvikler gerekli hukuki zemine oturtulmalıdır. Sanayi Sitesinin mevcut alanı ilimizin az gelişmiş doğu bölgesinin cazibe kazanmasını desteklemek amacıyla doğu park adlı büyük bir sosyo-kültürel park alanına dönüştürülmelidir. Projenin finansmanı, Kalkınma Bakanlığı tarafından 12 cazibe merkezi ilden biri olarak belirlenen ve kentsel dönüşüm ile sanayi siteleri konulu yatırım projelerinde desteklenecek olan ilimiz için ağır bir yük teşkil etmeyecektir.

 “Hükümet kampüsü projesi”

Vatandaşımıza hizmet veren resmi kurum tesislerine yer belirlenmeden önce resmi kurumların vatandaş ile temas yoğunluğuna göre tasnif edilmesi gerekmektedir. İlimizde bulunan Bölge Müdürlükleri ve DSİ, Karayolları, Orman İşletme Müdürlüğü gibi vatandaş ile daha az bireysel temas sağlayan resmi kurumların şehrin uzak ve imar gelişimini etkilemeyecek noktalarına taşınması yerinde olacaktır. Bu ve benzeri karakterdeki resmi kurumlar için Galericiler Sitesinin batı tarafında bulunan yaklaşık 200 dönümlük resmi kurum alanı ve aynı bölgede mevcut yaklaşık 100 dönümlük hazine arazisinin bulunduğu bölge Hükümet Kampüsü şeklinde planlanarak kullanılabilir. Bu tarz bir yapılaşma bu kurumların hizmet birimleri arasındaki bürokrasinin hızlanması yönünden de faydalı olacaktır. Bazı resmi kurumların taşınması için kamuoyunda tartışılan ve Malatya Caddesi İle Güney Çevre Yolunun birleştiği bölgenin Baskil Yoluna bakan cephesi olarak düşünülen alan kentin gelecekteki gelişim aksı üzerinde bulunduğundan dolayı uygun değildir. Vatandaş ile sık temas eden Nüfus Müdürlüğü, Tapu Müdürlüğü, Defterdarlık, Adliye gibi kurumların ise şehrin ulaşımını sıkıntıya sokmayacak ve dengeli cazibe dağılımı sağlayacak şekilde şehir merkezine ve yeni hükümet konağına dağılımı sağlanmalıdır.

“Kentsel dönüşüm sürecinin önünü açmak için cazip rezerv alanları oluşturulmalıdır”

Kent Merkezindeki riskli yapı stokunda yaşayan vatandaşlarımızın kent merkezi dışında oluşturulacak alternatif rezerv alanlarına taşınması yönünde gerçekleştirilecek bir oluşum, vatandaşımızın dönüşüme ikna edilmesi sürecini kolaylaştıracak ve kent merkezinin dönüşümden sonraki nüfus yoğunluğunun azaltılmasına katkı sağlayacaktır.  Seçilecek rezerv alanının vatandaş açısından cazibe arz etmesi ve kent gelişim eğilimi ile örtüşmesi gerekmektedir. Cip, Uzuntarla ve Şahinkaya üçgeninin kuzeyinde bulunan ve mülkiyeti büyük oranda Maliye Hazinesine ait olan Karayazı Bölgesi, kuzey çevre yolu güzergâhı da göz önüne alınmak kaydı ile uygun bir rezerv alanı olacaktır.

“Yeni kentsel gelişim alanı Şahinkaya – Sarıçubuk – Keban caddesi ve örnek planlama kriteri”

Malatya Caddesinin güneyi ile DDY hattı arasında kalan önceki dönemde çok katlı yapılaşmaya açılarak hem tarımsal üretim kabiliyeti yüksek olan bir alan kaybedilmiş, hem de depreme karşı dayanaksız zeminde büyük bir yapı stoku kazanılmıştır.Ülkemiz ve dünyadaki önemli depremler ile birlikte Elazığ kamuoyunda da depreme karşı tedbirler üretme ihtiyacı hâsıl olmuş ve Sürsürü Mahallesi yapılaşma süreci büyük bir hızla yavaşlamıştır. Geçtiğimiz 10 yıl içerisinde istenilen vasıflarda planlanmamasına rağmen Keban Yolunun kuzeyinde bulunan Şahinkaya Şuyulandırma bölgesi sağlam zemin yapısı ile ilimizin gözde yapılaşma alanı haline gelmiştir. Şahinkaya’ nın güneyinde bulunan Sarıçubuk bölgesi ise rağbet gören bir alan olmasına rağmen halen uygulama imar planı dâhiline alınamamıştır. Şahinkaya ve Sarıçubuk Kentsel gelişim alanı uygulama imar planı dahiline alınmalıdır. İlimiz inşaat sektörü 10 dairelik sade mahalle apartmanları yerine çok daireli ve sosyal donatıları olan sitelere yönelmiş durumdadır. Vatandaşlarımız, birkaç yüz bin lira sermaye yatırarak sahip olduğu konutların sadece kuru bir beton yığını olmasını değil, her türlü sosyal ihtiyacını karşılayabileceği bir yaşam alanı olmasını tercih etmektedir. Gelişen bu durumun göz önüne alınarak, bu bölgelerdeyeni imara açılacak konut adalarının zemin durumuna göre 10-15 kata göre planlanması gerekmektedir. Ancak imar ada ve parsel büyüklükleri ile yol genişlikleri iyi hesap edilmelidir.  Yen imar yolları minimum 20m ve üzeri olarak planlanmalıdır. Yeni oluşacak imar parselleri ise minimum 5000m2 olarak kısıtlanmalı ve planlama süreci ardından hemen adil bir imar uygulaması (şuyulandırma) süreci başlatılmalıdır. Minimum 5000 m2 lik parsellere TAKS: 0.20 emsaline göre yapılaşma izni verilmeli ve gerekli hallerde birkaç tarla sahibi bir imar parseline hisselendirilerek kaliteli yaşama imkan veren büyük site ve rezidans projelerinin önü açılmalıdır.

Alternatif ticari cazibe alanı: Keban caddesi

90 lı yıllarda ilimizin tek cazibe merkezi olan Gazi Caddesi, 2000 li yılların başlarından itibaren aşırı yoğunluğun vermiş olduğu bunalım etkisiyle yerini yavaş yavaş Malatya Caddesine bırakmıştır. Bugün itibarı ile Malatya Caddesi de özellikle belirli bölgelerinde oluşmaya başlayan aşırı yoğunluğu sebebiyle yakın geleceğin Gazi Caddesi olmaya önemli bir adaydır. Büyük yatırımlar ve uzun yapılaşma süreçleri sonunda zorlukla elde ettiğimiz kentsel cazibe merkezlerinin sürekliliğini sağlamak ancak bu bölgelerdeki aşırı yüklenmeyi engelleyecek alternatif sigorta alanlarının oluşturulması ile mümkündür. Yani kenti cazibe merkezi tekelleşmesine itecek imar yapılanmalarından kaçınmak, oluşmuş cazibe merkezlerini muhafaza edebilmenin tek yoludur.  İlimizde Malatya Caddesinin ilk alternatifi olabilecek alan Keban Caddesinin Tarım Kredi Kooperatifi ile Sarıçubuk Köyü yol ayrımı arasında kalan yaklaşık 3km lik bölümüdür. Bu alanın Keban Caddesine cepheli olacak ilk sıra imar adaları, restoranlar, kafeler, iş merkezleri, outlet mağazaları, avmler, sosyo-kültürel tesis alanları, açık ve kapalı spor kompleksleri vb. ticari alanların oluşumuna uygun şekilde planlanmalıdır. Keban Caddesi kenarında yeşil bant ve servis yolu muhakkak tasarlanmalıdır.  Bu düzenleme Malatya Caddesinde yer bulamadığı için yatırımlarını gerçekleştiremeyen yerli ve yabancı yatırımcı için önemli bir Pazar alanı olacağı gibi, kentimizin çok alternatifli cazibe alanlarının oluşmasına da öncülük edecektir. Keban Caddesinin etrafı anlatılan usule göre acilen planlanmadığı taktirde bu bölge, bağ evleri, beton santralleri, kanatlı üretim tesisleri, atölyeler vb. benzeri yapılar tarafından işgal edilerek geri dönüşümü olmayan bir yola girecek ve Elazığ bu zararını hiçbir zaman tazmin edemeyecektir.”